Tytuł Teoria nad-interpretacją? zarazem wskazuje na pewną zmianę zachodzącą we współczesnym sytuowaniu obu wymienionych w nim rodzajów filologicznych aktywności, jak i przywołuje dyskusję dotyczącą interpretacji i nadinterpretacji, która toczyła się w środowisku literaturoznawczym w latach 90. za sprawą książki Umberta Eco.

W sporze o granice interpretacji teoria literatury występowała wtedy raczej jako szwarccharakter, czyli zbiór twardych zasad pozwalających odróżnić odczytanie uprawnione od nieuprawnionego. Ponieważ ówczesną dysputę wygrała nieograniczona wolność interpretacji, weszliśmy w epokę interpretacjonizmu, teoria słabła, a nawet bywała uśmiercana. Dziś można powiedzieć, że zwycięstwo interpretacjonizmu okazało się pyrrusowe, gdyż rozplenione, zindywidualizowane sposoby czytania literatury są na pewnym poziomie równo-nie-ważne.

W tej sytuacji, autorki i autorzy tomu zaproponowali niezwykle ciekawy eksperyment, który można określić następująco – powtórzmy spór z lat 90., obsadzając nieoczekiwanie teorię w roli nadinterpretacji. Przyniosło to znakomite skutki intelektualne, gdyż teoria widziana jako nadinterpretacja stała się działaniem naprawdę inwencyjnym, a zarazem interwencyjnym, bo, poprzez nieuprawnione ingerencje w świat interpretacjonizmu, zdolnym do całkiem nowego określenia samej interpretacji. Dzięki nielicencjonowanym nadużyciom teoretycznym, możliwe staje się wreszcie naprawdę odmienne niż dotąd usytuowanie problematyk hermeneutycznych. Cały tom pozwala zdać sobie sprawę z licznych rewelatorskich efektów tego projektu.

Teoria literatury postrzegana tak jak w tej książce jest dziedziną świadomie wybieranej, z determinacją i odwagą intelektualną uprawianej nadinterpretacji, która ma szansę przeorientować przebieg wszelkich współczesnych praktyk hermeneutycznych. Wielość zgłoszonych w książce propozycji teoretycznych, krytyczne omówienie licznych mało znanych w Polsce koncepcji, intrygujące różnice zdań i napięcia, jakie pojawiają się między autorkami i autorami tomu, wyraźne poczucie „współczesności” problematyki teoretycznej, jej żywy związek z rzeczywistościami pozafilologicznymi decydują o wartości Teorii nad-interpretacją?

(Z recenzji wydawniczej prof. UAM dr. hab. Tomasza Mizerkiewicza)

Spis treści

Danuta Opacka–Walasek: Wstęp

I. Teoria w praktyce

Ryszard Koziołek: Teoria literatury jako akt wiary
Agata Wilczek: Tam, gdzie kończy się zabawa, a zaczyna rutyna. O granicach teorii
Ryszard Knapek: Kultura profesjonalizmu, czyli jak dobrze kochać literaturę
Marta Baron: Dlaczego humanista powinien umieć liczyć?
Literaturoznawstwo i polityczność - na temat związków literatury, literaturoznawstwa i polityki rozmawiają Krystyna Kłosińska, Krzysztof Uniłowski, Ryszard Koziołek, Zbigniew Kadłubek i Paweł Tomczok

II. Teoria (w) interpretacji

Joanna Soćko: Anarchia i struktura. Teoria jako niekończąca się opowieść
Anna Malinowska: Whatever works. O dobrej i złej interpretacji
Mikołaj Marcela: Any–Thing (That) Goes. Rzecz o zachwaszczaniu, wirusach i nad–użyciach (doktora House’a)
Piotr Bogalecki: Przedrzeźnianie. Z teorii interpretacji (Paula Celana)
Spłoszyć interpretację - o statusie teorii w badaniach literackich rozmawiają Adam Dziadek, Wojciech Kalaga, Krzysztof Kłosiński, Aleksander Nawarecki, Józef Olejniczak, Dariusz Pawelec i Leszek Drong

III. Teoria poza interpretacją

Paweł Tomczok: Egzorcyzm antyhermeneutyczny. O wypędzaniu ducha
Dawid Matuszek: „Ojcze, czyż nie widzisz, że czytam?” Teorii ślepota i wgląd
Adrian Mrówka: Teoria wielości, czyli wokół projektu rizomatyki Gilles’a Deleuze’a i Félixa Guattariego
Marek Mikołajec: Nadziei na imię Agamben. Urządzenia, profanacje, literatura
Michał Kłosiński: „Spalić znak!” Baudrillard a ekonomia polityczna znaku
Józef Olejniczak: Posłowie. Teoria nad–interpretacją?…

Contents

Indeks nazwisk